ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی می‌باشد کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمانهای ارتودنسی توسط ارتودنتیست ممکن است علاوه بر ایجاد زیبایی و تغییر در طرح لبخند بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمانهای ارتوپدیک) متمرکز باشد. از جنبهٔ دیگر میتوان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاههای ثابت و متحرک تقسیم نمود. دستگاههای ثابت دستگاه‌هایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیل دهندهٔ آنها براکت و سیم می‌باشد. براکتها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی به دندان چسبانده میشوند. در بین مردم از اصطلاح سیم کشی یا سیم بستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده میشود.
نحوه عملکرد ارتودنسی
در حالت عادی هر دندان بالا با دو دندان پایین در تماس است. چنانچه در فردی این وضعیت دندان وجود نداشته باشد غذا به خوبی آسیاب نشده و هضم غذا و در نتیجه گوارش آن با مشکل روبه رو می شود. درمان ارتودنسی، باعث ایجاد تماس های مناسب و در نتیجه افزایش تاثیر جویدن خواهد شد.
مرتب کردن دندان ها موجب قرار گرفتن آنها در موقعیت مطلوب داخل فک می شود که نتیجه آن پخش متوازن نیرو در تمام جهات و کاهش فشار روی ریشه دندان ها است. از طرف دیگر منظم شدن دندان ها به تمیز کردن آنها نیز کمک خواهد کرد.
دستگاه های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان موجب جابه جایی آنها می شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک هستند و دندان پزشک با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش های خاص درمانی اقدام به اعمال آنها می کند. پس از هر جلسه درمانی درد اندکی به وجود می آید که علت آن فعال سازی دستگاه توسط دندان پزشک است. معمولا این درد ۳ تا ۵ روز به طول می انجامد و تا فعال سازی بعدی از بین می رود. برای رفع این درد می توان مسکن مصرف کرد.
درمان صحیح ارتودنسی نیاز به نظم خاص و آماده سازی بیماران دارد. این آماده سازی شامل جرم گیری، ترمیم پوسیدگی ها، کشیدن دندان ها (در صورت نیاز) و آموزش بهداشت است. شرط اصلی درمان ارتودنسی موفق، همکاری بیمار و عمل به توصیه های دندان پزشک است. چون درمان ارتودنسی در مدت زمان نسبتا طولانی انجام می گیرد بنابراین علاقه و اشتیاق بیمار در به دست آوردن نتیجه ای خوب، تاثیرگذار است.
دستگاه های ارتودنسی حساس و آسیب پذیر هستند، پس بیماران باید در حفظ و نگهداری آنها کوشا باشند. از طرف دیگر برای جابه جایی یک دندان، ماه ها زمان لازم است. متاسفانه در صورت آسیب دیدگی دستگاه ها در برخی موارد نتیجه چند ماه زحمت در عرض چند روز یا چند هفته از بین می رود. بنابراین باید در تمام طول مدت درمان از خوردن غذاهای سخت و چسبناک مانند گز، سوهان و نظیر آن خودداری و به جای گاز زدن میوه ها آن را به تکه های کوچک تقسیم و از چنگال استفاده کرد. به طور معمول، برای کسب نتایج مورد نظر از درمان ارتودنسی چند ماه تا چند سال زمان لازم است. اما مدت زمان لازم برای ارتودنسی سریع بسیار کمتر است. ارتودنسی سریع، یک ارتودنسی واقعی نیست. برای بعضی از بیماران، طرح لبخند می‌تواند با سرعت بیشتری اصلاح شود و با یک یا چند درمان زیبایی، به طور موثری بهبود یابد. به جای استفاده از بریس برای حرکت دادن دندانها و مرتب کردن آنها، دندان‌پزشکان می‌توانند از ترکیب روش‌های باندینگ دندان، ونیرهای پرسلن و روکش‌های دندانی برای صاف و مرتب کردن دندانها استفاده کنند.
دستگاه های ارتودنسی
دستگاه ثابت
طی درمان با دستگاههای ثابت براکتهای مخصوصی ( نگینها) روی هر یک از دندانها چسبانده میشود و این براکتها توسط یک سیم انعطاف پذیر به هم متصل میشوند.لازم است در اکثر جلسات سیم ارتودنسی جهت اعمال نیرو به دندانها تنظیم شود. از آنجا که براکتها به سطح دندان چسبانده شده اند در طی درمان ارتودنسی جدا نمی شوند و به همین جهت به این نوع درمان ارتودنسی ,درمان ثابت گفته میشود. مزیت دستگاههای ارتودنسی ثابت امکان انجام دادن کلیه حرکات دندانی به صورت بسیار دقیق می باشد.
دستگاه متحرک
شامل یک صفحه آکریلی است که اجزا سیمی و فنرهایی به آن متصل است. همانطور که از اسم دستگاه مشخص است میتوان دستگاه را جهت تمیز کردن یا در زمان ورزشهای رزمی یا شنا از دهان خارج کرد ولی در بقیه مدت شبانه روز لازم است دستگاه در دهان بیمار باشد.
براکت های همرنگ دندان
روش اصلی و کارامد در بیمارانی که تمایل داشته باشند دستگاههای ارتودنسی روی دندانهایشان دیده نشوند، استفاده از براکتهای همرنگ دندان است. این روش دارای استحکام خوبی بوده و برخلاف روش لینگوال تداخلی با زبان ایجاد نمی کند.همچنین انجام کلیه حرکات دندانی با این روش وجود دارد و می توان در مشکلات پیچیده نیز از آن استفاده کرد.
دستگاه فانکشنال
نوعی دستگاه متحرک ارتودنسی است که روی فک بالا و پایین به صورت همزمان قرار می گیرد. دردستگاه فانکشنال از نیروی عضلات فک جهت اصلاح ناهنجاری فکی در سنین پایین استفاده می شود. این دستگاه مخصوصا” در افرادی که فک بالای جلوزده دارند به کار می رود.
دستگاه لینگوال
نوعی دستگاه ثابت ارتودنسی محسوب می شود. در این روش جدید براکتها بر روی سطح داخلی دندانها قرار می گیرند بنابر این دیده نمی شوند.برای ساخت براکتهای لینگوال از ابزارهای بسیار پیچیده و تخصصی استفاده می شود. در این روش براکتها و سیمها برای هر فرد جداگانه ساخته می شوند و برخلاف پلاکهای شفاف (invisalign) انجام کلیه حرکات دندانی با این روش امکان پذیر است.
مزایا ارتودنسی
ارتودنسی یکی از تکمیل ترین گزینه ها برای درمان مشکلات بی نظمی فک می باشد. از آنجایی که ما برای زنده ماندن به غذا نیاز داریم، ماهیچه ها و مفصل فک با ردیف نامنظم دندان ها خود را هماهنگ می کند تا تاثیر گذاری جویدن غذا را به حداکثر برساند، حتی اگر این باعث شود تا مفصل فک در موقعیتی قرار بگیرد که بعد ها با گذشت زمان مشکلاتی را به وجود بیاورد. بنابراین ردیف شدن دندان ها با گذشت زمان باعث می شود مفاصل فکین در جای مناسب خود قرار بگیرند.
هزینه
در صورتیکه درمان های مرحله اول با پلاک های متحرک انجام شود هزینه درمان کمتر خواهد بود، البته بسته به شدت مشکل و تعداد پلاک های مورد استفاده مقداری این هزینه متغیر خواهد بود. 30 درصد این هزینه در ابتدا پرداخت شده و مابقی طی دوره درمان تسویه می شود. البته در اکثر موارد درمان های فاز اول بیش از این مدت (گاها تا 2 سال) طول می کشد(چون تا رویش تمام دندان های دائمی باید بیمار تحت کنترل بوده و اقدامات لازم انجام شود) که دیگر نیاز به پرداخت هزینه اضافی در این مرحله از درمان نمی باشد.
پس از رویش تمام دندان های دائمی درمان های مرحله دوم که همان درمان های ثابت ارتودنسی است انجام می شود. البته در صورتیکه افراد در سنین بالاتر مراجعه کرده باشند مستقیما وارد این مرحله از درمان می شوند. درمان های ثابت ارتودنسی حدود 18 تا 24 ماه طول کشیده و هزینه های بالاتری نسبت به درمان های متحرک دارند. در این درمان ها نیز 30 درصد هزینه در ابتدا و مابقی به صورت اقساط پرداخت می شود. در صورت انجام درمان های ارتودنسی نامرئی با براکت های سرامیکی مقداری هزینه درمان ارتودنسی ثابت افزایش خواهد یافت.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
