منظور از ایست قلبی حالتی است که ضربان قلب کاملاً از بین می‌رود و منظور از ایست تنفسی از کار افتادن تنفس خود بخودی در فرد است (ایست قلبی عبارت است از فقدان کامل پمپ کردن خون توسط قلب). این حالات می‌تواند به دنبال سکته قلبی رخ دهد . ایست قلبی معمولا به دنبال گرفتگی رگ های قلب (مسدود شدن رگ تغذیه‌کننده قلب اتفاق می‌افتد) در صورت بروز ایست قلبی اگر در مدت سه تا پنج دقیقه، اقدامات احیای قلبی ـ ریوی شروع نشود، بیمار خواهد مرد. یکی دیگر از عوارض بسیار مهم سکته قلبی، از بین رفتن قسمت وسیعی از عضله قلب و بروز نارسایی است که باید تحت درمان سریع و موثر قرار بگیرد.، شوک ، خونریزیهای بسیار شدید ، گیر کردن اجسام خارجی در حلق ، غرق شدگی ، برق گرفتگی و … نیز می تواند باعث ایست قلبی گردد. ایست تنفسی اولیه ظرف دقایقی کوتاه باعث ایست قلبی می‌شود و ایست قلبی اولیه نیز به سرعت به ایست تنفسی می‌انجامد. تأخیر در درمان حتی برای 5-3 دقیقه ممکن است باعث مرگ یا آسیب دایمی مغز شود.
علائم
1- احساس سنگینی و فشار غیرطبیعی بر روی قفسه سینه، گویی که وزنه سنگینی بر روی قفسه سینه قرار دارد
2- احساس درد شدید در قسمت پشت، گردن و فک صورت
3- تنگی نفس شدید
4- عرق سرد
5- خستگی غیرعادی و شدید
6- احساس گیجی و یا سردرد
7- تهوع و استفراغ (احساس بیمارشدن معده)
اگر هریک از علایم ذکر شده در بالا را در فردی مشاهده کردید که بیش از 5 دقیقه طول کشید، با اورژانس تماس بگیرید. به یاد داشته باشید که تسریع کمک رسانی، می تواند زندگی فرد مبتلا به حمله قلبی را نجات دهد.
علل
بیماریهای قلبی شایعترین علت مرگ ناگهانی طبیعی را تشکیل می‌دهند. عوامل ارثی در خطر ابتلاء به مرگ ناگهانی (اما عمدتا بصورت غیر اختصاصی) نقش دارند. آنها توجیهی برای استعداد ارثی ابتلاء به بیماری کرونری قلبی را بیان می‌نمایند.
علل قلبی
بیماری آترواسکلروز (تصلب شرایین قلب) کرونری شایعترین اختلال ساختمانی همراه با مرگ ناگهانی قلبی است. بیماریهای عروق کرونری قلب ، سکته قلبی ، کاردیومیوپاتی قلب (بیماری عضله قلب) بیماریهای التهابی قلب ، بیماریهای دریچه‌ای قلب و بیماریهای مربوط به سیستم انتقالی قلب و نامنظمی‌های ضربان قلب می‌توانند باعث ایست قلبی و مرگ ناگهانی قلب شوند.
ایسکمی یا خونرسانی ناکافی قلب ، نارسایی قلب ، شوک ، اختلالات الکترولیتی نظیر هیپوکالمی(کمبود پتاسیم) اسیدوز و فقدان اکسیژن ، اثرات داروهای آریتمی‌زا ، سم‌های قلبی مانند کوکائین و مواد مخدر تزریقی ، مسمومیت با دیگوکسین (حتی افزایش خفیف غلظت این داروی قوی در خون می‌تواند ریتم قلب را دچار اختلال کند.) ، تداخلهای دارویی (مثلا داروهای دیورتیک (ادرارآورها) می‌توانند باعث کاهش پتاسیم خون شوند.)و اختلال عملکرد پیس (باطری) قلبی نیز از عوامل موثر در عملکرد قلب و در نتیجه ایست قلب و مرگ ناگهانی هستند.
ازبین رفتن غیر منتظره گردش خون را می‌توان به دو گروه وقایع ناشی از آریتمی و نارسایی گردش خون تقسیم نمود.
علل غیر قلبی مرگ ناگهانی
آمبولی ریه ، آسم ، پارگی آئورت ، سکته مغزی و آنافیلاکسی یا شوک حساسیتی از علل غیر قلبی مرگ ناگهانی می‌باشند.
اقدامات اولیه در ایست قلبی و تنفسی و راهنمای عملیات احیاء
اقدامات اولیه :
چنانچه پس از وقوع ایست قلبی – تنفسی در کمتر از ۴ الی ۶ دقیقه به فرد مصدوم رسیدگی شود و عملیات احیاء وی شروع گردد ، شانس زنده ماندن وی بالا خواهد رفت . قل از شروع عملیات احیاء قلبی – ریوی ، باید مطمئن شد آیا فرد وقاعآق دچار ایست قلبی – ریوی شده است یا خیر ، چرا که انجام عملیات احیاء قلبی – ریوی بر روی فردی که دچار ایست قلبی نشده باشد ، می تواند منجربه ایست قلبی و مرگ وی شود .
جهت اطمینان از ایست تنفسی با مشاهده حرکات تنفسی قفسه سینه می توان به وجود تنفس در مصدوم پی برد و یا می توان گوش یا گونه خود را نزدیک دهان وی قرار دهد تا صدای تنفس وی را شنید یا جریان آن را حس کرد . سپس نبض بیمار را بررسی نمود .
عملیات احیاء باید مطابق دستور ذیل انجام شود :
۱. بیمار را به پشت خوابانده ، وی را به آرامی تکان داد تا پاسخش به تحریک مشخص شود.
۲. اگر بدون پاسخ بود ، راه های تنفسی وی چک شود . چنانچه راه تنفسی بسته است ، با کمک انگشت راه تنفسی وی باز شود و چنانچه راه تنفسی باز بود ولی نفس نمی کشید ، تنفس مصنوعی شروع شود .
۳. گردن وی را به جلو و سر او را به عقب خم نمایند .
۴. دو تنفس مصنوعی مناسب دهان به دهان به وی داده شود .
۵. نبض های وی لمس شود . اگر ضربان نبض ها لمس شد . باید به تنفس مصنوعی ادامه داد و اگر لمس نشد ، ماساژ قلبی را شروع کرد .
۶. جهت انجام ماساژ قلبی باید دست چپ خود را به حالت ضربدر بر پشت دست دیگر گذاشته ، پاشنه دست راست را بر روی جناغ سینه به اندازه دو بند انگشت بالاتر از محل دو شاخه شدن جناغ قرار داد . آرنج ها نباید خم شوند و به کمک وزن بدن ، یک فشار محکم به قفسه سینه وارد شود تا جناغ سینه به اندازه تقریب ۴ الی ۵ سانتیمتر داخل برود .
تعداد ماساز قلبی باید حدود ۸۰ بار در دقیقه باشد و به ازاء هر ۱۵ ماساژ قلبی باید ۲ تتفس مصنوعی با روش دهان به دهان داده شود . در صورتی که فرد دیگری به امدادگر کمک می کند ، باید به ازاء هر ۵ ماساژ قلبی فرد دوم ، یک تنفس مصنوعی به وی بدهد .
۷. پس از گذشت یک دقیقه عملیات به مدت ۵-۴ ثانیه جهت لمس نبض گردنی متوق نمود . اگر نبض لمس شد ، ماساژ قلبی را قطع نموده و چنانچه تنفس هم برقرار شده ، تنفس مصنوعی را متوقف کرد . در صورت عدم لمس نبض و عدم برقراری تنفس خودبخودی ، باید ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی را مجدداً شروع کرد و هر۳ دقیقه یک بار ، جهت لمس نبض ها به مدت ۵-۴ ثانیه عملیات را متوقف نمود .
نکات مهم :
۱.فرد را نباید روی سطح نرم تشک و تختخواب خواباند ، بلکه سطح سختی مثل کف اتاق بهتر است .
۲. در تنفس دهان به دهان ، باید بینی مصدوم را با دو انگشت خود بست ، تا هوایی که به ریه هایش دمیده می ود . مستقیماً از آن خارج نشود .
۳.موقعیت سر و گردن را باید درست تنظیم کرد .
۴. طی عملیات احیاء یک نفر را جهت خبرکردن اورژانس یا پزشک مأمور نمود .
۵. باید دهان فرد کمک کننده با دهان مصدوم کاملاً مماس باشد ، تا هوایی از بین انها خارج نشود .
۶.عملیات احیاء‌را باید تا زمانی که یک فرد با تجربه یا پزشک بر بالین بیمار برسد و یا تا زمانی که وی به درمانگاه منتقل شود ، ادامه داد .
چنانچه مصدوم مشکوک به ضایعه نخاعی است باید سر را مختصری به عقب کشیده ، به آرامی کمی به عقب خم نموده – سپس تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی را ادامه داد .
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
