دیابت بر اثر قطع تولید انسولین و یا عدم کارکرد مناسب آن در بدن به وجود می آید و باعث نیاز فرد به تزریق انسولین (انسولین درمانی)می گردد. بیماری دیابت انواع مختلفی دارد که معمولاً در هنگام تشخیص متمایز می‌شوند و شامل دیابت نوع یک دیابت نوع دو، دیابت بارداری و انواع دیگر دیابت است. در این مقاله راههای پیشگیری از انواع مختلف این بیماری بررسی می گردد.
دیابت نوع 1
در ديابت نوع 1 غده پانكراس توانايي توليد انسولين را ندارد و اين ماده بايد حداقل روزي يكبار از طريق تزريق واردبدن گردد.به اين حالت ديابت وابسته به انسولين نيز گفته مي شودوبيشتر در كودكان ونوجوانان ديده مي شود.
پیشگیری
علت ابتلا به دیابت نوع 1 هنوز ناشناخته است البته تصور می شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی ،سابقه خانوادگی و فاکتورهای محیطی مثل ویروس در ایجاد بیماری دخالت داشته باشند.
هیچ راهی برای پیشگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد. با وجود این حقیقت، شما می توانید با اجرای مراقبت های دیابتی و میزان هموگلوبین A1C نرمال و کنترل دقیق قند خون ، شانس ایجاد مشکلات ناشی از دیابت را کاهش دهید.کلینیک ها و مراکز درمانی بسیاری هستند که به شما کمک می کنند تا با استفاده از برنامه های جامع درمانی تا حد ممکن به سلامتی دست یابید.مچنین هدف از درمان این است که قند خون را تا حدامکان به میزان طبیعی (۱۰۰ -۷۰ میلی گرم در دسی لیتر) نزدیک کنیم، به این ترتیب پیشرفت عوارض درازمدت دیابت که نتیجه آسیب رسیدن به بعضی از اعضای بدن است، کند یا متوقف میشود وشخص می تواند به زندگی عادی وطبیعی خود ادامه دهد.
انسولین درمانی
بهترین درمان برای بیماران دیابتی تزریق انسولین (انسولین درمانی) است چون این روش بهتر از هر داروی دیگری باعث کنترل و درمان بیماری می شود.
در افراد دیابتی تیپ 1 انسولین در بدن وجود ندارد هدف از درمان در این افراد رساندن انسولین به بدن میباشد . انسولین از سلولهای بتای پانکراس ترشح میشود . در حال حاضر محققان در حال انجام تحقیقات و بررسی پیوند پانکراس میباشند. مشکل عمده استفاده از این روش احتمال رد پیوند در فرد مبتلا و لزوم استفاده مداوم از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی میباشد . اما تحقیقات برای به حداقل رساندن این خطر ادامه دارد.
دیابت نوع 2
بیماری دیابت نوع دوم که روزگاری فقط بیماری افراد میانسال به بعد بود، اکنون در سنین جوانی نیز مشاهده می شود. علت شیوع دیابت و نیز افزایش ابتلای بدین بیماری در سنین جوانی را شیوه زندگی ناسالم اعم از تغذیه، فعالیت بدنی و وزن بالا و سایر جنبه های زندگی امروزی ذکر می نمایند. لذا دریشگیری از دیابت اصلاح رژیم غذایی، داشتن فعالیت بدنی و کنترل وزن دارای اهمیت است.
بیشگیری
لازم بذکر است که بیماری دیابت نوع دوم که روزگاری فقط بیماری افراد میانسال به بعد بود، اکنون در سنین جوانی نیز مشاهده می شود. علت شیوع دیابت و نیز افزایش ابتلای بدین بیماری در سنین جوانی را شیوه زندگی ناسالم اعم از تغذیه، فعالیت بدنی و وزن بالا و سایر جنبه های زندگی امروزی ذکر می نمایند. لذا دریشگیری از دیابت اصلاح رژیم غذایی، داشتن فعالیت بدنی و کنترل وزن دارای اهمیت است.
رژیم دیابتی
در یک رژیم دیابتی جهت بیشگیری و کنترل دیابت موارد زیر اهمیت دارد:
فیبر فراوان بخورید. فیبر کمک‌های زیادی به شما می‌کند: – با بالا بردن کنترل قندخونتان، احتمال بروز دیابت را کاهش می‌دهد. – احتمال بروز بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. – با کمک به احساس سیری، به کاهش وزن کمک می‌کند. موادغذایی سرشار از فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، آجیل و دانه‌ها میشود.
تا می‌توانید غلات کامل مصرف کنید. بااینکه دلیل آن چندان مشخص نیست اما غلات کامل می‌توانند احتمال بروز دیابت را پایین آورده و به حفظ سطح قندخون کمک کنند. سعی کنید حداقل نیمی از غلات مصرفی‌تان کامل باشد. بسیاری موادغذایی که از غلات کامل درست می‌شوند آماده خوردن هستند مثل نان‌های مختلف، پاستا و بسیاری سیریال‌ها.
از رژیم‌های غذایی جدید پرهیز کرده و انتخاب‌های سالمتری داشته باشید. رژیم‌های کم‌کربوهیدرات، رژیم شاخص گلیسمی و سایر رژیم‌های جدید شاید در ابتدا به شما کمک کند وزنتان را پایین بیاورید اما تاثیر آنها در پیشگیری از دیابت شناخته شده نیست و اثر طولانی‌مدتی نیز نخواهند داشت.
مصرف نوشیدنی‌های شیرین را متوقف کرده و به جای آن چای، قهوه و آب مصرف کنید. نوشیدن نوشیدنی‌های شیرین قند خون را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در طول روز چند لیوان نوشابه یا آب میوه‌های قندی مصرف می‌کنند ۸۰ درصد بیشتر احتمال ابتلا به دیابت را دارند.
از چربی‌های خوب به جای چربی‌های بد و مضر استفاده کنید. بعضی چربی‌ها در رژیم غذایی می‌توانند به توسعه دیابت در بدن شما کمک کنند. چربی‌های خوب مانند چربی‌های اشباع نشده موجود در روغن‌های گیاهی مایع از جمله روغن مغزها، روغن کنجد و روغن زیتون به پیشگیری از دیابت نوع ۲ کمک می‌کنند. اما چربی‌های بد یا همان ترانس‌دارها برعکس عمل کرده و خطرناک هستند. این نوع چربی‌های بد در فست فودها، غذاهای سرخ شده و روغن نباتی یافت میشود. حتماً تا به حال مطالب زیادی در مورد امگا ۳ یا همان روغن ماهی شنیده‌اید. این روغن بسیار مفید است مخصوصاً در کنترل بیماری‌های قلبی اما تاکنون تأییدی بر اثر آن روی دیابت دیده نشده است.
مصرف گوشت قرمز را محدود کرده و غلات و غذاهای دریایی بخورید. دانشمندان بارها این موضوع را عنوان کرده‌اند که مصرف گوشت قرمز ارتباط مستقیم با ابتلا به دیابت داشته و علاوه بر آن منجر به بروز بیماری‌های دیگر نیز میشود. مصرف روزانه یک استیک یا یک کف دست گوشت قرمز در وعده غذایی روزانه ۲۰ درصد احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد. زیرا ممکن است محتویات آهن
فعالیت بدنی
فعالیت بدنی تأثیر خیلی زیادی روی تنظیم قند خون و متابولیک دارد و بنا بر توصیه سازمان جهانی بهداشت، برای پیشگیری از دیابت باید هفته‌ای 150 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشیم.
روزانه تا می توانید پیاده روی کنید.حتی اگر وزن کم نکنید، این کار برایتان بسیار سودمند است. کسانی که در هفته 4 ساعت و یا هر روز نیم ساعت ورزش کنند،خطر ابتلا به دیابت را 80% کم می کنند. ورزش توان جذب انسولین بدن را افزایش می دهد که این امر نهایتاً به جذب بیشتر قند در سلولها کمک می کند. خطر ابتلا به دیابت در افرادی كه به طور منظم ورزش می كنند – تا چهار ساعت در هفته یا تقریبا 35 دقیقه در روز – تا 80 درصد كاهش می یابد،حتی اگر این افراد در نتیجه ی این ورزش هیچ وزنی كم نكنند.این الگوی كاهش میزان خطر،به همین صورت در مطالعات مختلف تكرار شده است.
کنترل وزن
اضافه وزن مهمترین علت ابتلا به دیابت نوع ۲ است. افرادی که اضافه وزن دارند باید بیشتر مراقب باشند و جهت پیشگیری از این بیماری به کاهش وزن خود اقدام کنند. پیشگیری از دیابت با کاهش وزن به شدت وابسته است.هر 500 گرمی که وزن کم می کنید، تا حد زیادی به ارتقاء سلامتی خود کمک كرده ايد .
دیابت بارداری
دیابت بارداری وضعیتی است که در آن قند خون برای اولین بار در زمان بارداری بالا می رود. این وضعیت تقریباً در 5/4 تا 6 درصد تمام حاملگی ها اتفاق می افتد. شایع ترین زمان بروز دیابت حاملگی بین هفته های 24 تا 28 بارداری است.
پیشگیری
با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار می‌تواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت بارداری در طی این دوران ضروری است. طبق نظر انجمن ديابت آمريكا عوامل زير خطر ابتلا به ديابت حاملگي را افزايش داده و قند خون در اين موارد بايد زودتر اندازه گيري شود:
کنترل وزن
میزان افزایش وزن در طی دوران بارداری باید حدوداً بین ۷ تا ۱۴کیلو باشد. در افرادی که بارداری را با چاقی و افزایش وزن آغاز می‌نمایند، این میزان افزایش وزن به ویژه در صورت ابتلا به دیابت بارداری باید کمترین مقدار باشد.
رژیم غذایی:
در رژيم غذايي، بايد تعادل صحيحي ميان پروتئين، چربي و كربوهيدرات وجود داشته باشد. همچنين ويتامين هاي لازم، مواد معدني و كالري لازم بايد تأمين شود. از مصرف مواد شيرين بايد پرهيز كرد و يا مصرف آنها را به حداقل رساند. همچنين پرهيز از حذف وعده هاي غذايي، بويژه صبحانه، بر ثابت نگه داشتن قند خون مؤثر است.
رعايت رژيم غذايي ممكن است در ابتدا كمي نگران كننده باشد ولي اگر به آن عادت كنيد ديگر چندان سخت نيست. همچنين مادر نبايد خود را تحت رژيم غذايي خاص يا محدود كننده بداند. اصول حاكم بر رژيم غذايي ديابتي براي همه افراد مفيد است بنابراين اگر ديگر اعضاء خانواده هم اين رژيم غذايي را رعايت كنند فرصتي فراهم شده است تا همه از يك تغذيه سالم تر بهره مند شوند.
فعالیت بدنی
مطالعات نشان مي دهند كه ورزش سبك هم به بهبود توانايي بدن در سوزاندن گلوكز كمك كرده و سبب كاهش قند خون مي شود. 30 دقيقه فعاليت هوازي در روز، نظير پياده روي يا شنا، براي بسياري از زنان مبتلا به ديابت حاملگي سودمند است. ورزش شديد براي همه توصيه نمي شود، بنابر اين براي آگاهي از ميزان فعاليت ورزشي مناسب و مفيد بهتر است با پزشك مشورت شود.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
