پرکاری تیروئید

تیروئید یک غده شبیه بال پروانه است که جلوی گردن قرار گرفته است. این غده هورمون تیروکسین (T4) و تری یدو تیرونین (T3) تولید و به داخل خون ترشح می‌کند. این هورمون ها سرعت کار و تولید انرژی را در بدن عهده دار هستند.افراد سالم به میزان کافی هورمون می سازد و در اعمال مهم بدن اثر می گذارد. این هورمونها سوخت و ساز بدن را از جمله آنکه چه مقدار کالری مصرف کنیم، چه مقدار احساس گرما کنیم و وزن ما را تنظیم می‌کنند، در بعضی اعضاء نیز اثرات اختصاصی دارد مانند قلب که در اثر این هورمونها تندتر می‌زند. پر کاری تیروئید حالتی است که باعث می شود مقدار زیادی هورمون به بافتهای بدن برسد.

علل متفاوتی برای این بیماری وجود دارد اما علائم و نشانه های آن مشابه است. به علت افزایش سوخت و ساز بدن بیماران احساس گرمای بیشتری می کنند و اغلب با وجود مصرف غذای زیاد کاهش وزن دارند. بعضی از بیماران دچار افزایش وزن می‌شوند که علت آن افزایش بیش از حد اشتها است.بیماران احساس خستگی می‌کنند و دچار اختلال خواب می ‌شوند. لرزش دستها، نامنظم شدن و تند شدن ضربان قلب نیز ایجاد می‌شود. بیماران ممکن است زود رنج و به آسانی آشفته شوند.

وقتی پر کاری تیروئید خیلی شدید باشد، بیماران از تنفس کوتاه ، درد سینه و ضعف عضلات زجر می کشند. بعضی علائم بسیار نادر هستند مثل استفراغ، خارش، نارسائی قلب، سکته مغزی و یا حتی بیماری روانی.

درمان تیروئید

این بیمار به محض تشخیص، باید تحت درمان قرار گیرد. معمولاً از ید رادیواکتیو، داروهای ضد تیروئید و در برخی موارد از روش های جراحی برایت برداشتن بخشی از غده، استفاده می‌شود. درمان‌ مناسب‌ به‌ اندازه‌ گواتر، علت ‌پرکاری‌ تیروئید، سن‌، و مدت‌ زمانی‌ که‌ جراحی‌ می‌تواند به‌ تأخیر افتد (در صورتی‌ که‌ کاندید عمل‌ جراحی‌ باشید) بستگی‌ دارد. پرکاری‌ را دراکثربیماران‌ می‌توان‌ با دارو کنترل‌ نمود. عمل‌ جراحی‌ برای‌ برداشتن‌ قسمتی‌ از غده تیروئید در بعضی‌ از بیماران‌ توصیه‌ می‌شود. در هر یک از این روشهای درمانی، تغییر شیوه ی زندگی، تغییر و اصلاح رژیم غذایی و تطابق فعالیت می‌توانند نقش بسیار مهمی در جهت بهبودی بیمار داشته باشد.

سه راه درمانی وجود دارد:

درمان دارویی

 این داروها از ساخته شدن هورمونهای تیروئید جلوگیری می‌کنند که نهایتاً سبب از بین رفتن علائم بیماری تیروئید ظرف 6 تا 8 هفته می‌شوند.رایج‌ترین داروی ضد تیروئید کاربیمازول است. این دارو از تشکیل هورمونهای تیروئید جلوگیری می‌کند. ظرف سه هفته مقدار هورمونهای تیروئید را تا حد طبیعی کاهش می‌دهد. مصرف طولانی مدت کاربیمازول به مدت دو سال برای جلوگیری از برگشت ناراحتی لازم است. توقف و جایگزینی نیز ممکن است لازم باشد. در این درمان فعالیت غده تیروئید بوسیله مقدار زیاد کاربیمازول متوقف می‌شود و وقتی میزان هورمون تیروئید به حد طبیعی در خون برسد، تیروکسین به آن اضافه می‌شود. مزیت این روش آن است که مدت زمان مداوا که فقط با کاربیمازول 18 تا 24 ماه طول می‌کشد به 6 تا 9 ماه کاهش می‌دهد.

کاربیمازول برخی عواض جزیی مثل تهوع، استفراغ ، بثورات پوستی یا سردرد بهمراه دارد. در مورد نادر تعداد گلبولهای سفید خون را کاهش می‌دهد.

در مرحله اولیه درمان یک مسدود کننده گیرنده بتا آدرنرژیک‌ (مثل پروپرانولول) را می‌توان برای کنترل علائم از جمله‌ برای‌ کم ‌کردن‌ تعداد ضربان‌ قلب‌ افزایش‌ یافته، تجویز کرد و بعد از بازگشت تیروئید به وضعیت طبیعی خود باید آن را قطع نمود.

برای اگزوفتالمی باید کورتیکواستروئیدها مصرف شود زیرا به درمانهای دیگر پاسخ نمی‌دهند.

پروپیل‌تیوراسیل را می‌توان به عنوان یک داروی ضد تیروئید دیگر مصرف کرد.

درمان با ید رادیواکتیو

ید رادیواکتیو که‌ سلول‌های‌ تیرویید را به‌طور انتخابی‌ نابود می‌سازد، وارد غده تیروئید می‌شود و سبب عدم فعالیت آن در جهت تولید بیش از اندازه هورمونها می‌گردد. با این روش علائم ظرف 6-3 ماه برطرف می‌شوند. در بیشتر بیماران مصرف داروهای جایگزین پس از این شیوه لازم می‌باشد. ید رادیواکتیو را معمولا به عنوان خط اول درمان بویژه برای سالمندان انتخاب می‌کنند و چنانچه پرکاری بعد از مصرف کاربیمازول عود کند انتخاب دوم خواهد بود. پرکاری ظرف 2 سال پس از درمان در 80 درصد افراد بروز می‌کند.مطالعات طولانی نشان داده‌اند که ید رادیواکتیو مطمئن است اما استفاده از آن در زمان حاملگی مجاز نیست.

جراحی

 خط سوم درمان ، جراحی است. این روش برای کسانی که مفید است که گواتر بزرگ دارند بویژه اگر مشکلاتی برای بلع و تنفس ایجاد کند. برداشتن این غده توسط جراحی سبب متوقف شدن تولید بیش از اندازه هورمونهای تیروئید می‌شود، در بیشتر بیماران، مصرف داروهای جایگزین هورمونهای تیروئید پس از این شیوه لازم می‌باشد.

مدت درمان

معمولا” پرکاری و کم کاری تیروئید به طور متوسط بین ۳ تا حداکثر ۴ماه طول می کشد و خیلی زود درمان می شوند و خیلی وقت ها هم قابل تشخیص نیستند چون علائم آن آنقدر ناگهانی و آزاردهنده نیست که بیمار متوجه شود و به پزشک مراجعه کند. بنابراین در اکثر اوقات خودبه خود خوب می شوند اما اگر بیماری فرد تشخیص داده شود معمولا” بین ۳ تا ۴ ماه زمان می برد تا بیماری با درمان دارو رفع شود.

مهم ترین نوع کم کاری یا پرکاری تیروئید موقت همانطور که گفتیم مربوط به دوران بعد از زایمان می شود که حتما باید فرد تحت نظر پزشک درمان شوند و بعد از ۶ ماه تا یک سال وضعیت بیمار مجدد بررسی شود و اگر مشکل تیروئید رفع شده باشد مصرف دارو را باید قطع کند. بیماران باید هر ۶ ماه یک بار به پزشک متخصص خود مراجعه کنند و حداقل سالی یک بار آزمایش های لازم و آزمایش خون tsh را انجام دهند تا دوز داروهای شان هم تنظیم شود.

موارد منع مصرف

– از مصرف زیاد ید پرهیز شود. لازم به ذکر است از آن‌جا که بعضی از مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی، دارای مقادیری ید نیز هستند، مبتلایان به پرکاری تیروئید، باید از مصرف این قبیل مکمل‌ها و هرگونه مکمل ید پرهیزکنند. در ضمن از مصرف برخی غذاهای دریایی، علف‌ها و جلبک‌های دریایی هم که غنی از ید هستند، باید اجتناب نمایند.

– مصرف کلیهٔ غذاها و نوشیدنی‌های تحریک‌کننده مانند شکلات، نوشیدنی‌های کافئین‌دار (مانند چای، قهوه، کولا) و کشیدن سیگار در این بیماران، باید محدود شود.

– نسبت به دریافت توأم گواتروژن‌های طبیعی با داروهای ضدتیروئید باید کاملاً احتیاط نمود، زیرا این ترکیبات می‌توانند باعث افزایش عوارض جانبی داروها شوند. البته همان‌طور که اشاره شد پخت مواد غذایی فوق می‌تواند این اثرات را کاهش‌دهد.

عوارض

– مشکلات قلبی

 بعضی از جدی ترین عوارض پرکاری تیروئید مربوط به قلب و مشکلات قلبی می شود. این مشکلات شامل ضربان قلب سریع، نارسایی احتقانی قلب و … می شود. این مشکلات را می توان با درمان درست و بموقع پیشگیری و درمان نمود.

– شکنندگی استخوان ها

 پرکاری تیروئید درمان نشده، می تواند باعث ضعف استخوان ها که به آن پوکی استخوان می گویند، شود. استحکام استخوان ها بسته به میزان کلسیم و مواد معدنی می باشد که شما دریافت می نمایید. هورمون تیروئید زیاد در بدن می تواند بر توانایی بدن در جذب کلسیم تاثیر گذارد.

– مشکلات چشمی

 دچار افتالموپاتی گریوز نیز هستند، دچار مشکلات چشمی همچون سرخی چشم ها، بیرون زدگی چشم ها، ورم و پف چشم ها، حساسیت به نور و دوبینی و تاری دید می شوند.

– سرخی و ورم پوست

 در موارد نادر، افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار مشکلی به نام درموپاتی گریوز شده و پوستشان سرخ و ورم کرده می شود.

– بحران تیروتوکسیک

 پرکاری تیروئید باعث افزایش خطر بحرانی تیروتوکسیک شده و بصورت ناگهانی دچار تب، افزایش ضربان قلب و حتی هذیان می شوند. این افراد باید سریعا با اورژانس تماس بگیرند.

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات  عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت  و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)