اشک ریزش غیرعادی چشم (اپی فورا) می‌تواند به دلایلی همچون انسداد سیستم تخلیه اشک (مجاری اشک)، مشکلات ساختاری و یا عفونت رخ دهد. این امر باعث ایجاد اختلال در تخلیه طبیعی اشک به درون بینی میشود. رکود اشک در کیسه اشک خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. داكريوسيستورينوستومی (DCR) يك عمل جراحي است كه جريان طبيعي اشک از طريق مجاری اشک به بيني را ترمیم میکند و اشک ریزش مفرط را التیام می‌بخشد. جراحی ممکن است به شیوه آندوسکوپی بینی یا خارجی باشد.
با پیشرفت تکنولوژی و ابزار دقیق در طول 15 سال گذشته، امکان جراحی DCR بدون ایجاد برش بر روی سطح پوست و همچنین از طریق سوراخ بینی وجود دارد. عمل جراحی آندوسکوپی DCR یک عمل به روز بوده که با بیهوشی عمومی انجام میشود.
آناتومی مجاری اشک چیست؟
چشمها متشکل از یک سیستم غدد و مجاری هستند (که سیستم اشکی نیز نامیده میشود) که برای جلوگیری از خشک شدن چشم، تمیز کردن وهمچنین محافظت از آنها در برابر عفونت، اشک تولید میکند.
ترشح بخش آبکی اشک به عهده غدد تولید کننده اشک (غدد اشکی) میباشد. این غدد در پشت پلکهای فوقانی قرار دارند. این اشکها از طریق دو دهانه (مجاری پانکتا یا اشکی) که در بالا و پایین گوشه چشم قرار دارند، جاری میشوند.
داكريوسيستورينوستومي در چه شرایطی انجام میشود؟
- مشکلات مادرزادی (ممکن است فردی با سیستم مجاری اشک رشد نکرده یا ناقص متولد شود)
- داكريوسيستيت عود كننده (عفونت كيسه اشكی)
- کانالیکولیت (التهاب کانال، یک مجرای کوتاه نزدیک گوشه داخلی پلکها که از طریق آن اشک به داخل کیسه تخلیه میشود)
- داكریولیتیازیس (التهاب ناشی از ایجاد سنگ‌های كوچک در سیستم مجرای اشک)
- تومورهای سیستم اشکی
- آسیب شناسی انسداد تخلیه بینی
- ضربه
- جراحی قبلی
- علل غیرقابل شناسایی
علائم و نشانههای اپی فورا (آبریزش چشم) چیست؟
یک یا حتی هر دو چشم میتوانند متأثر شوند:
- افزایش غیر قابل پذیرش فردی و اجتماعی اشک ریزش چشم
- درد
- تخلیه چرک
- تورم در گوشه داخلی چشمها
- التهاب یا قرمزی پوست و پلکها
- پوسته شدن
- تب
- زخم چشم
آندوسکوپی DCR به چه صورت انجام میشود؟
متخصص چشم، شما را برای انجام یک عمل آندوسکوپیک DCR به متخصصین مربوطه ارجاع می‌دهد. این عمل جراحی به طور مشترک توسط جراح گوش، حلق و بینی (گوش و حلق و بینی) و جراح چشم انجام میشود.
این عمل با استفاده از یک تلسکوپ مناسب و از طریق بینی انجام میشود. در این عمل جراحی یک راه ارتباطی تازه بین کیسه اشک و داخل بینی ایجاد میشود. ممکن است یک لوله لاستیکی شفاف و ظریف در مجاری اشک قرار گیرد که از گوشه داخلی چشم (جایی که فقط قابل مشاهده است) وارد شده و انتهای آن داخل بینی قرار می‌گیرد.
این لوله در یک بازه زمانی متغیر (معمولاً 6 تا 12 هفته) در جای خود باقی می‌ماند و زمانی که بهبودی کامل صورت گیرد، برداشته میشود. جراح گوش و حلق و بینی ممکن است گاهی اوقات در پایان عمل از پانسمان داخل بینی (نیزال پک) استفاده کند تا از خونریزی بینی جلوگیری کند. این عمل تقریباً 45 تا 60 دقیقه طول می‌کشد و همراه با بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد.
مزایا و معایب باز کردن مجرای اشکی از طریق آندوسکوپی
موارد زیر از مزایا و معایب عمل جراحی اندوسکوپیک مجرای اشکی می‌باشند:
مزایای روش آندوسکوپی:
- عدم ایجاد برش و زخم روی سطح خارجی و درنتیجه حفظ بهتر زیبایی
- طی یک روش تک مرحله‌ای سبب اصلاح آسیب شناسی مرتبط با بینی میشود
- از آسیب رسیدن به سایر ساختا‌رها و ایجاد زخم جلوگیری میکند
- عملکرد عضلات چشم را حفظ میکند
- جراحی حتی با عفونت فعال سیستم اشکی نیز قابل انجام است
- این روش جراحی بهتر از روش جراحی خارجی است
- خونریزی و کثیفی در این روش کمتر است
- زمان عملیات کوتاهتر میباشد
- درصد موفقیت آن بالاتر است
معایب روش آندوسکوپی:
- جراح باید در زمینه جراحی آندوسکوپی بینی آموزش تخصصی ببیند.
- تجهیزات آندوسکوپی گران است. از این رو هزینه جراحی ممکن است بیشتر باشد.
چه کسی برای جراحی DCR مناسب است؟
سن افراد مانعی برای جراحی آنها نیست. پزشکان بر روی بیماران از سه ماهه تا نود ساله از این روش استفاده می‌کنند.
بعد از روش DCR چه اتفاقی می‌افتد؟
بعد از عمل جراحی اندوسکوپیک مجرای اشکی موارد زیر را حتماً رعایت کنید:
- تا دو هفته اول بعد از عمل، به بینی ضربه وارد نشود. این عمل کیسه اشک شما را به مخاط بینی متصل کرده است. اگر به بینی شما ضربه وارد شود، هوا و میکروب‌ها را به محل جراحی رسانده و باعث ایجاد عفونت خواهد شد.
- چشم خود را مالش ندهید. برخی اوقات مجاری بینی شما بوسیله یه لوله سیلیکونی پلاستیکی مناسب اسپلینت میشود که قسمت داخلی دریچه بالایی را به دریچه زیرین متصل میکند. در صورت مالش بینی ممکن است لوله به طور تصادفی خارج شود.
- داروهای خود را مصرف کنید. به شما قطره آنتی بیوتیک و احتمالاً کپسول یا قرص برای مقابله با میکروب‌ها در دوران بهبودی داده میشود. لطفاً مطابق دستورالعمل از آنها استفاده کنید.
- هرگونه ماده چسبناک را از روی چشم خود به آرامی و با پنبه و آب جوشیده خنک شده بشویید.
- ممکن است پزشک برای کمک به تنفس شما اسپری بینی تجویز کند. لطفاً طبق دستورالعمل از آن استفاده نمائید.
سایر نکات مراقبتی بعد از باز کردن مجرای اشکی از طریق آندوسکوپی شامل موارد زیر است:
- در عمل جراحی آندوسکوپیک، بینی ممکن است با گاز یا تامپون بسته بندی شود. این تامپون‌ها به مدت 24-48 ساعت پوشیده میشوند که در این مدت بیمار ناچارا باید با دهان تنفس کند.
- در روش جراحی خارجی ممکن است از پانسمان در ناحیه عمل شده استفاده شود.
- توصیه میشود به مدت 48 ساعت درحالتی که سر از پاها بالاتر باشد قرار گرفته و استراحت کنید.
- بیمار می‌تواند پس از 24-48 ساعت از بیمارستان مرخص شود.
- بیمار می‌تواند فعالیت‌های طبیعی خود را پس از ترخیص از سر بگیرد.
- توصیه میشود برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آلودگی یا عفونت، حدود یک هفته در خانه بمانید.
- پس از 10-7 روز که ممکن است بینی تمیز شده باشد، به جراحتان مراجعه کنید. برای خارج كردن لوله ممكن است مجدداً نیاز به ویزیت شدن داشته باشید.
ماندگاری نتایج جراحی چه مدت است؟
میزان موفقیت در جراحی آندوسکوپیک و DCR خارجی تقریباً 95٪ است. با این وجود تخلیه اشک یک روند فیزیولوژیکی بسیار پیچیده است و اشک ریزش ممکن است ناشی از مسائل متعدد جداگانه‌ای باشد. بنابراین دقت در انتخاب بیمار ضروری است.
بیماران باید برای اطمینان از تکمیل مجرای اشک جدید تا مدت سه ماه صبر کنند. بعد از این دوره احتمال پارگی مجدد بسیار کم است.
خطرات مرتبط با جراحی اندوسکوپیک چیست؟
همه جراحی‌ها خطراتی را به همراه دارند، اما بطور کلی این خطرات محدود هستند. پزشک در زمان مشاوره شما به طور کامل در مورد این خطرات صحبت میکند. این خطرات معمولاً شامل موارد زیر می‌باشند:
- خونریزی بینی
- تورم
- کبودی
- عفونت
- چسبندگی در بینی
- ترشحات مداوم به دلیل ایجاد زخم
- سندرم سامپ: اشک و مخاط در کیسه جمع شده و به داخل چشم ترشح میکند
آیا ممکن است انجام این عمل برای کسی ممنوع باشد؟
بسیاری از بیماران از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین استفاده می‌کنند. از آنجا که بینی عضوی بسیار پر خون است، بهتر است مصرف داروهای رقیق کننده خون را 10-7 روز قبل از عمل متوقف کنید. این امر بستگی به سلامت عمومی شما دارد و گاهی اوقات این امکان وجود ندارد و پزشک می‌تواند از پزشک خانواده یا متخصص قلب شما استعلام بگیرد.
